Գրիգոր Նարեկացին որպես միստիկ բանաստեղծ

Ի՞նչ է միստիցիզմը

Միստիցիզմը , դա փիլիսոփայական և կրորնական
մտածելակերպ է, որի հետևողները (միստիկները) երևույթների մեջ ենթադրում են իրականությունից վեր թաքնված խորհրդավորություններ,գաղտնիքներ,  որոնք կարող են պարզվել, եթե ամբողջ նվիրումով ձգտի թափանցել նրանց էության մեջ:Նրանք  հավատում են մարդու անմիջական հաղորդակցությունը վերին աշխարհի հետ: Միստիկների մոտ մշտապես դրվում է մարդ-աստված զուգահեռը: Միստիկականը մասնավորապես հատուկ է միջնադարյան գրականության:

Միստիկի գերագույն նպատակն է հասնել և ձուլվել աստվածային էությանը: Աստված կատարյան է, մարդը`անկատար: Աստծուն հասնելու համար մարդը պիտի հավատով, հույսով և սիրով լցված կատարելագործվի, մաքրվի մեղքերից, մարմնի ցանկություններից: Միստիկը Աստծուն գտնում է ամենուրեք, թե արտաքին աշխարհում և թե իր հոգու մեջ,  քանի որ , նրա համոզմամբ,  Աստված ճառագայթված է անկատար աշխարհի` բնության և մարդու մեջ:

Նարեկացին և միստիցիզմը

Միստիցիզմի հիանալի դրսևորում տեսնում ենք Գրիգոր Նարեկացու ստեղծագործություններում: Նարեկացու շրջանը խոր միստիցիզմի շրջան էր:  Նարեկացին կատարելապես դեմ էր քրիստոնեական հավատքի խաթարմանը: Դեմ էր այդ տիպի վայելքներին՝ իր աշխարհայացքով, իր հոգով: Բանաստեղծը փորձում է աստծո առջև մեղանչելու կրոնական ճանապարհով՝ մարդուն հասցնել ինքնակատարելագործման, չափանիշ ունենալով «ամենամարդկային մարդուն»՝ աստծուն: Ու դուրս է գալիս, որ բանաստեղծը մեղք չունենալով («Եւ քանզի մաքուր գոլով ի վնասուց, ի զայս խոստովանութիւն գոչեցի…»), այսինքն՝ մաքուր լինելով հանդերձ, դառնում է դարի ամենամեծ մեղսակիցը:

Նարեկացին համոզված է, որ Աստված գտնվում է <<Աշխարհի նյութեղեն բոլոր տարրերում, բոլոր մագերում>>: Հետևաբար` բնությունն անդրադարձնում է Աստծում լույսն  ու գեղեցկությունը: Եվ ձգտել այդ լույսին և գեղեցկությանը` նշանակում է մոտենալ Աստծուն: Եվ Գովերգել բնության լույսն ու գեղեցկությունը` նշանակում է գովերգել Աստծում:

Ահա միստիկական այս սկզբունքից ելնելով `Գրիգոր Նարեկացին հատկապես իր տաղերում առաջին անգամ հայ քնարերգության մեջ պատկերել ու գովերգել է բնությունը` ձգտելով բացահայտել բնության մեջ արտացոլված Աստվածային լույսն ու գեղեցկությունը:

   Աղբյուրներ

•     http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=6&query=%D5%B4%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%AF

•     http://www.litopedia.org/index.php?title=%D4%B3%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D6%81%D5%A5%D6%80_%28%D4%B3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%AE%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%B8%D5%A3%D5%A5%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6,_%D4%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%B6_%D4%B1%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6%29

•     http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80_%D5%86%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D6%81%D5%AB

•     http://armenianhouse.org/grigor-narekatsi/bio-am.htm